CouranD #27 - eindejaarseditie
Over werkplatformen, tijdreizen, Roblox en Europese tech-startups. En een lekker lange leeslijst voor het einde van het jaar
Demands for data immediately reveal the power imbalance in the platform economy. Data, as it is conceived of now, simply flows away from workers and to the platform, where it becomes proprietary, valuable, and “big.” - Karen Gregory (Wired)
Goedezondag,
Iedereen bijgekomen van SuperMax!? Mooi. Welkom in de nieuwe harde lockdown. Voordeel daarvan: alle tijd om de CouranD tot in de detail te lezen. Met dit in het achterhoofd, en natuurlijk de aanstaande kerstvakantie, hebben wij een speciale editie van de CouranD in elkaar gezet. “Lijkt veel op een normale editie”, denk je misschien. Dat klopt. Maar niet is wat het lijkt. Onderin de mail vinden jullie namelijk een extra lange bits en bytes katern in de vorm van een eindejaarsuitkering leeslijst.
Verder in deze editie: de strijd voor eerlijk werk via online platformen, de duistere zijde van Roblox, een update over het Europese startup ecosysteem en de (on)mogelijkheid van tijdreizen. Fijne kerst en veel leesplezier!
🚲 Wat is de arbeidsnorm voor een werkplatform?
Hoe men met data-analyse en regulering probeert platformen verantwoordelijk te krijgen
De afgelopen jaren zijn digitale platformen waarop mensen diensten aanbieden enorm gegroeid. Over deze zogenoemde 'klusplatformen' (Uber, Helpling, Gorillas) schreven zowel Trouw als Wired de afgelopen tijd interessante artikelen. Wired beschrijft een soort protestbeweging waarbij werkers op die platformen steeds vaker transparantie en toegang tot data eisen van hun platform-werkgevers. Dat doen ze niet om op Insta hun stats te kunnen delen, maar omdat:
Platformen geld verdienen aan de data die ze verzamelen en werkers willen weten hoeveel er aan 'hun data' verdiend wordt.
In de strijd om eerlijke en veilige arbeidsvoorwaarden, data de komende jaren een belangrijk wapen kan worden.
Door toegang tot data over hun werkzaamheden te krijgen (bijvoorbeeld via GDPR), of door deze zelf te verzamelen en te delen met andere werkers in een 'data trust' (een soort turbo Google-sheet), vinden werkers steeds vaker bewijs voor onrecht wat hen aan wordt gedaan. Dit gebeurde onder andere bij Uber chauffeurs in Londen, die hun gezamenlijke data gebruikten om onderbetaling en racisme aan de kaak te stellen. Individuele werkers hebben vaak echter niet de middelen en kennis om data te verzamelen en analyseren. Wellicht dat vakbonden het voortouw kunnen nemen in dit soort 'worker data science', daarmee vinden ze wellicht ook hun relevantie terug.
Trouw publiceerde daarnaast een uitgebreid artikel over hoe anderen proberen eerlijke voorwaarden te forceren: via het recht. Drie grote platformen verloren dit jaar namelijk grote rechtszaken over de juridische status van hun medewerkers/partners/gebruikers/fans. Deze uitspraken lijken de levensvatbaarheid van sommige platformen in twijfel te trekken. Het is namelijk maar de vraag of die winstgevendheid kunnen zijn met significant hogere loonkosten (soms wel 35% hoger). Het recente EC voorstel voor nieuwe richtlijnen om werkplatformen te reguleren belooft niet veel goeds voor de platformen.
Er zijn ook werkers die het zouden betreuren als die platformen weer verdwijnen, aangezien zij de flexibiliteit van platformwerk erg waarderen. Die waardering blijkt uit een recent onderzoek uitgevoerd in opdracht van zes platformen in Nederland. Dat onderzoek belicht wat volgens werkers de voor- en nadelen zijn van klusplatforms (zie figuur). Het toont daarnaast dat er grote verschillen (in leeftijd, achtergrond en behoeften) bestaan tussen gebruikersgroepen van verschillende (vergelijkbare) platforms. Wat 'de gemiddelde platform-werker' zelf van zijn/haar arbeidsvoorwaarden vindt is dus een haast zinloze vraag: die bestaat namelijk niet.
Bonus: in seizoen 4 van de podcast Land of the Giants wordt de opkomst van bezorgdiensten besproken met de hoofdrolspelers zelf. Erg fijne serie.
B.K.
🎮 Zo onschuldig is Roblox niet voor kids
Het onschuldig ogende platform lijkt een donkere kant te hebben
Ik bekeek een ontluisterend filmpje op YouTube over de praktijken van Roblox. We schreven al eerder over dit bedrijf. Roblox is een platform waarop voornamelijk kinderen zelf games kunnen maken, publiceren, en zelfs (virtueel) geld mee kunnen verdienen. Op het oog is het een onschuldig spel, met cartoon-achtige low-fidelity avatars waarmee spelers zich vermaken in een kleurrijke wereld. Roblox begon als een spel waarbij individuele spelers zelf spellen konden maken, en zo hun eerste stappen konden zetten in de wereld van game-ontwikkeling.
Inmiddels zijn er hele bedrijven ontstaan die games op Roblox maken. Die bedrijven betalen (vaak minderjarige) makers voor het meebouwen aan games, buiten het toezicht van Roblox zelf. Uitbuiting en intimidatie ligt daarbij op de loer.
Roblox lijkt gokken in de hand te werken en doet weinig moeite om kinderen te waarschuwen of te behoeden voor de gevaren hiervan. Het krankzinnige is dat Roblox een hele aandelenbeurs-achtige omgeving heeft waar spelers virtuele objecten kunnen kopen en kunnen speculeren op een groei in waarde van die objecten. Roblox pakt 30% op elke transactie, dus ook op de doorverkoop.
En dan is er nog een hele schaduwmarkt die volledig los staat van Roblox waarin er gehandeld en gespeculeerd wordt in die virtuele objecten, en waar kinderen zonder toezicht enorme hoeveelheden geld kunnen uitgeven. Roblox gedoogd dit.
In het filmpje worden concrete voorbeelden van uitbuiting en (seksuele) intimidatie besproken, en wordt haarfijn uitgelegd hoe de ‘markt’ van Roblox werkt, en waarom we niet moeten willen dat kinderen daar aan blootgesteld worden. Het filmpje duurt ongeveer dertig minuten, bevat een vleugje van sarcastische humor, en je bent er zo doorheen. Kijken, dus.
O.W.
Europese tech startups doen 🚀
Nog nooit werd er zo veel geïnvesteerd in Europese tech-startups
Het Europese technologie ecosysteem gaat harder dan een Billie Eilish hit op een regenachtige donderdag. Dat is de conclusie van het jaarlijkse ‘State of European Tech’ rapport dat de Europese durfinvesteerder Atomico elk jaar publiceert. In het rapport staan tientallen staatjes over investeringen in startups en de resultaten van een enorme enquête over de toekomst van Europese tech-bedrijven. Klik even door het online rapport als je lekker wil nerden in de getallen, of om te zien hoe je onderzoek intrigerend en interactief presenteert.
Een aantal bevindingen die mij opvielen:
Kansen voor toekomstige Europese tech-bedrijven zitten vooral in de richting van ‘planet positive’ (e.g. Northvolt), deep tech (e.g. ASML) en FinTech/crypto (e.g. Mollie, Ledger).
Nederland trekt, net als bij het voetbal dit jaar, een flinke broek aan voor ons bewonersaantal. Zo staan we op plek vijf als je Europese landen rangschikt naar totaal geïnvesteerd kapitaal over de afgelopen vijf jaar.
In editie 17 concludeerden we uit het vorige rapport dat Europa een betere broedplaats werd voor jonge startups, maar dat grote investeringen vooral in de VS en China werden gedaan. Dat gat begint kleiner te worden. Zo haalden bijna 200 Europese tech-bedrijven tot september 2021 al investeringsrondes van meer dan €100 miljoen binnen, ongeveer 2.5x zoveel als vorig jaar.
Verder zijn startups geleid door vrouwen nog steeds extreem ondergerepresenteerd, stroomt er meer kapitaal van buiten de EU naar Europese bedrijven en is Estland nog steeds het meest ondernemende land. Kortom, happy founding!
B.K.
🕙 Onmogelijk om tijd te reizen? Dat kan je niet bewijzen
Reizen in de tijd is ingewikkeld
Even een theoretisch, wetenschappelijk uitstapje. Tijdreizen is al sinds mensenheugenis een thema voor verhalen, mythes, wetenschappers en filosofen. Het concept is een breinbreker: zodra je serieus aan de haal gaat met het concept van tijdreizen kom je al gauw in de problemen. Je kan het je prima voorstellen, maar het is vrijwel onmogelijk om de consequenties ervan volledig te doorgronden. Ars Technica schreef een redelijk toegankelijk stuk - zeker voor dit onderwerp - over waarom tijdreizen filosofisch gezien zo’n duizelingwekkend onderwerp is.
Het klassieke voorbeeld is de ‘kill your grandfather paradox.’ Als je terug zou reizen in de tijd en je grootvader zou vermoorden, hoe kan je dan überhaupt geboren zijn en bestaan?
Daar staat tegenover dat het verleden misschien gewoon vast staat, dus als je terug reist in de tijd, je beperkt bent tot de acties die leiden tot wat er al is gebeurd. Dat werpt weer allerlei vragen op over vrije wil, maar goed.
Een ander perspectief is dat het concept ‘tijd’ gewoon een menselijk construct is, en in feite helemaal niet bestaat.
Het artikel gaat ook in op de natuurkundige kant van dit eeuwenoude vraagstuk.
Natuurkundig gezien is er schijnbaar een ‘closed time-like curve’ nodig. Een buiging in de ruimtetijd die - binnen de grenzen van de lichtsnelheid - het mogelijk maakt om terug te reizen in de tijd.
Closed time-like curves bestaan in de vorm van wormgaten, maar die zijn dan weer blijkbaar ‘te’ instabiel, dus daar schiet je ook niets mee op
De aanwezigheid van tijd impliceert een ‘richting’, maar binnen de fundamentele natuurkunde lijkt ‘richting’ helemaal niet een ding te zijn. Als je een filmpje maakt van een biljartbal die tegen een andere biljartbal aan ketst kan je dat filmpje vooruit en achteruit afspelen. Een buitenstaander zou niet weten welke richting het ‘origineel’ is 🤯.
Het lijkt er op dat tijdreizen niet mogelijk is, maar het is heel moeilijk om dat definitief te bewijzen. Begrijp jij het nog? Lees het artikel maar 🙂
O.W.
💡Eindejaars leeslijst
We hebben voor jullie een uitgebreide lijst van leesvoer gemaakt om je eens even lekker in te verliezen tijdens de feestdagen. Zelf hebben we overigens ook nog niet alles gelezen wat er in deze lijst staat. Enjoy!
Als je wilt terugkijken
Beste films van 2021 volgens de NYT, en de beste boeken.
Foto reeksen die het jaar samenvatten van de Atlantic, AP news en New York Times
De beste uitvindingen van het jaar volgens TIME.
Ben Evans somt het jaar op in vier tech-thema’s: crypto, web3, VR & metaverse
52 feitjes voor elke week in het jaar, van Tom Whitwell
De beste Sci-Fi films van 2021 volgens Wired
21 dingen die de wereld een betere plek hebben gemaakt in 2021 volgens Wired
Als je wilt vooruitkijken
Een zeer uitgebreid document met verwachtingen over crypto in 2022
De beste voorspellingen voor 2022 in The Economist
22 voorspellingen voor 2022 van Casey Newton
De voorspellingen voor de journalistiek in 2022 van The Nieman Lab
Als je meer wilt weten over de Metaverse
The Economist doet een poging uit te leggen wat het is
Dan hebben we dus waarschijnlijk ook advocaten nodig (dank voor de tip, Hidde)
Investeerders kopen nu ‘virtueel land’ in de hoop dat het meer waard wordt: New York Times en Wall Street Journal. Een soort Amsterdam 10 jaar geleden.
Bedrijven die videospellen maken zijn natuurlijk eigenlijk de OG’s van de metaverse.
Seoul wil als eerste stad ‘naar de metaverse’, wat betekent dat in godsnaam?
The Metaverse is Bad, aldus the Atlantic
Crypto, NFTs en Web3
Hoe NFTs ‘waarde’ creëren, volgens de Harvard Business Review
NFT makers are trying to build the next Disney - The Verge
Er gaat ook regelmatig iets mis. Door een verkeerde plaatsing van een komma werd een NFT voor 2,8k in plaats van 280k verkocht. En dat is niet terug te draaien.
En hier een fijn overzicht van alles wat er mis is/gaat rondom Web
Eén van de oprichters van Ethereum over wat steden met crypto zouden kunnen.
En nog wat leuke uitstapjes naar andere onderwerpen
New York Times over een samenzweringstheorie over samenzweringstheorieën (dank voor de tip, Erik)
Japanse miljardair vliegt naar het International Space Station
Je kan blijkbaar heel veel geld verdienen als Microsoft Excel-expert op TikTok
How your family tree could catch a killer: the New Yorker over het gebruik van DNA-onderzoek in het oplossen van cold cases
Iemand heeft een 8-bit processor gebouwd in Minecraft waarmee ook daadwerkelijk spellen gespeeld kunnen worden
Wat is een bit? En wat is het verschil met een byte? De Volkskrant legt het uit
📷 Beeld van de week
Sophie Bonnefoi - uit de Animal Friends Comedy Pet Photo Awards
🚒 Nabranders
Vorige week schreven we over investeringen in nucleaire fusie technologie, sindsdien heeft Helion Energy $500 miljoen opgehaald en vestigde CFS met een investeringsronde van $1.8 miljard een ruim nieuw record.
Ben je hier via-via? Schrijf je in voor de nieuwbrief om elke twee weken een nieuwe editie van CouranD te ontvangen!
En, vond je dit leuk? Kan het beter? Heb je tips voor interessante onderwerpen? Laat het ons weten! Je kan gewoon mailen naar courand@substack.com. En vergeet ‘m niet te delen!
Barend en Ocky